X jubileuszowy Plebiscyt na Młodzieżowe Słowo Roku 2025, organizowany przez Wydawnictwo Naukowe PWN, został oficjalnie rozstrzygnięty. Tegoroczna odsłona konkursu po raz kolejny pokazała, jak dynamicznie zmienia się język młodego pokolenia i jak twórczo wykorzystuje ono zasoby polszczyzny.
„Szponcić” zwycięża. Dawne słowo w nowej, kreatywnej odsłonie
Najwięcej głosów zdobył czasownik szponcić oraz jego rzeczownikowa forma szpont. Oba wyrazy mają bogatą historię – od gwar i dawnych środowisk przestępczych, przez język regionalny, aż po polszczyznę historyczną. Tradycyjnie odnosiły się do „rozrabiania”, „kombinowania” czy „oszukiwania”.
Dziś młodzież nadaje im zupełnie nowe znaczenie:
„…oznaczają przede wszystkim spontaniczne, energiczne działanie, często o improwizowanym charakterze i nie zawsze w pełni legalne. Szpont funkcjonuje z kolei jako nazwa efektu takich działań: epizodu, który dodaje kolorytu codziennym sytuacjom lub opisuje zaskakujący zbieg okoliczności.”
Jury przyznało swoją nagrodę właśnie tym słowom, podkreślając ich świeżość i kreatywność:
„Dawne formy, twórczo przekształcone, zyskały nowe życie i semantyczną świeżość, stając się przykładem kreatywnego wykorzystania zasobów języka polskiego w codziennych kontaktach.”
Drugie miejsce: tajemniczy kod „67” (six seven)
Na drugim miejscu uplasował się znak liczbowy 67 (6 7, six seven, sześć siedem) – środowiskowy idiom oparty na grze liczbami, wariantami zapisu i gestami. To przykład specyficznego, wewnętrznego kodu grupowego, który pozwala młodym ludziom budować własną tożsamość i podkreślać przynależność do danej wspólnoty.
Wyróżnienie: OKPA jako nowoczesne cięcie komunikacyjne
Kolejnym docenionym wyrazem jest ekspresywne OKPA. Jury określa je jako językową etykietę służącą do zdecydowanego zakończenia rozmowy:
„OKPA pełni rolę komunikacyjnego ‘cięcia’, wyrażającego znużenie lub chęć zakończenia kontaktu, a przy tym nadaje interakcji spontaniczny, nieformalny ton.”
To jeden z najciekawszych przykładów współczesnej spontaniczności językowej.
Pozostałe słowa w rankingu: „klasa”, „tuff”, „GOAT”, „twin” i wyróżniające się „freaky”
W finałowej piętnastce znalazły się również:
-
klasa – używana dziś jako ocena jakości, stylu czy prestiżu,
-
internacjonalizmy tuff, GOAT, twin,
-
oraz wyrazisty przymiotnik freaky, który – choć zebrał mniej głosów – stał się ważnym markerem współczesnej „dziwaczności” i indywidualizmu.
Komentarze ekspertów: językoznawcy analizują trendy młodego pokolenia
PWN zachęca do zapoznania się z analizami członków jury:
-
prof. Anna Wileczek – „Szponcić świat słowami, czyli pragmatyka rządzi”
-
prof. Marek Łaziński – „Różowe okulary”
-
prof. Ewa Kołodziejek – „Twórcza igraszka”
-
Bartek Chaciński – „Cisi bohaterowie”
-
komentarz prof. Jana Miodka – „Słowo Roku 2025”
To właśnie eksperci pomagali wyjaśniać wątpliwości semantyczne i interpretacyjne w trakcie kolejnych etapów plebiscytu.
