Foto: L. Zych / Polityka
Paszporty przyznano w następujących kategoriach: film, literatura, teatr, sztuki wizualne, muzyka poważna, muzyka popularna i kultura cyfrowa. Od 2002 roku Kapituła Paszportow przyznaje także tytuł Kreatora Kultury. W tym wyjątkowym roku ogłoszono także Nagrodę Specjalną Kultura Zdalna 2020.
Tegoroczne wręczenie odbyło się bez udziału publiczności i mediów. Mamy nadzieję, że w przyszłym roku będziemy już mogli gościć Państwa na 29. Gali rozdania Paszportów POLITYKI.
W kategorii Muzyka Popularna zwycięzcą został duet Siksa (w tej kategorii nominowani byli także 1988 – Przemysław Jankowiak – m.in. Syny i Marek Pędziwiatr – m.in. EABS).
Siksa, to duet określany najczęściej jako punkowo-performerski, utworzony w 2014 r. przez wokalistkę (performerkę, aktorkę, poetkę, autorkę tekstów) Alex Freiheit i basistę Buriego (Piotra Buratyńskiego). Siksa dała ponad 250 koncertów w Polsce i za granicą (m.in. w Berlinie, Mediolanie, na Litwie, w Czechach, w Austrii, na Białorusi). Duet zawiązał się w Toruniu, gdzie na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika Alex studiowała kulturoznawstwo i ochronę dóbr kultury, ale oboje mieszkają w Gnieźnie. Ich występy to monologi Alex na tle przesterowanej gitary basowej. W interakcji z publicznością nabierają oryginalnych walorów dramatycznych. „Dzięki temu, że to tylko bas i wokal, to ludzi odrzucamy i fascynujemy zarazem, działamy trochę jak efekt obcości w teatrze Brechta, a z drugiej strony wciągamy, zaciekawiamy” – mówił w jednym z wywiadów Buri. Alex używa różnych środków wyrazu: melorecytacji, śpiewu, krzyku. A umiejętności aktorskie potwierdza w rolach teatralnych, m.in. w spektaklach reżyserowanych przez Jakuba Skrzywanka – „Kordian” w Teatrze Polskim w Poznaniu i „Kaspar Hauser” w Teatrze Współczesnym w Szczecinie.
Siksa wydała cztery płyty: „Newspeak”, „Stabat Mater Dolorosa” (na jej podstawie w 2018 r. powstał musical), „Palemosty nielegal” i ostatnio w 2020 r. „Zemsta na wroga”. W tekstach Siksy dominował na początku temat przemocy wobec kobiet i seksistowskiej opresji (dużo wulgaryzmów i słownych prowokacji), potem doszły wątki osobiste Alex, a wreszcie problematyka genderowa, feministyczna skonfrontowana z postawami kibolsko-nacjonalistycznymi, politycznym cynizmem kokietującym faszystów i prawicowo-klerykalną uzurpacją. Wymowę wydanej we wrześniu „Zemsty na wroga” wzmocnił i pogłębił protest zainicjowany przez Strajk Kobiet w październiku. Po raz kolejny w naszej historii odwołanie do Mickiewiczowskich „Dziadów” nabrało sensów aktualnych. W uzasadnieniu swojego głosu Agnieszka Szydłowska pisała: „Duet, który swoją intuicją wspaniale wyprzedził czas – gdy dzisiaj posłuchamy ich nagrań w kontekście protestów kobiet i radykalizujących się nastrojów społecznych, dreszcz chodzi po plecach. A przecież o to właśnie chodzi w sztuce – o emocje. O gniew, oczyszczenie przychodzące po wykrzyczanych żalach i czułość, której Siksie nie brakuje”.
W kategorii Muzyka Poważna zwyciężyła Anna Karpowicz (inni nominowani. – Krystian Lada i Martyna Pastuszka)
Foto: L. Zych / Polityka
Mówi o sobie: flecistka, kuratorka, aktywistka. Urodziła się w 1983 r. w Warszawie. Studiowała grę na flecie w Akademii Muzycznej w Łodzi i Hochschule für Musik Detmold. W latach 1999–2015 nagradzana na ogólnopolskich i międzynarodowych konkursach. W latach 2006–8 członkini European Union Youth Orchestra, z którą koncertowała na najważniejszych estradach Europy.
W jej rozległym repertuarze szczególne miejsce ma twórczość XX i XXI w. Współpracuje z kompozytorami, dokonując licznych prawykonań utworów jej dedykowanych. Od 2013 r. kieruje założoną przez siebie kooperatywą muzyczną Hashtag Ensemble, koncertując, ale też angażujdziąc się w inicjatywy improwizatorskie i edukacyjne. Zespół występuje na większości festiwali nowej muzyki w Polsce. Karpowicz jako solistka angażuje się też w promocję twórczości kobiet: wystąpiła w tym roku jako panelistka na międzynarodowym sympozjum Musica Femina w Budapeszcie, a na festiwalu Sacrum Profanum zrealizowała interdyscyplinarny projekt online TOVA podnoszący temat kobiecej tożsamości w dzisiejszych czasach, z muzyką czterech młodych kompozytorek.
Jako kuratorka specjalizuje się w mikroprojektach realizowanych we współpracy ze społecznościami lokalnymi. W latach 2010–12 prowadziła autorską scenę Lokal Na Poważnie, w 2014 r. była kuratorką cyklu koncertów WawaParis 1914, a w rok później – podwórkowych warsztatów Dźwiękolory. Projekt otrzymał nagrodę portalu CzasDzieci „Złote Słoneczniki” dla najlepszych zajęć muzycznych w Warszawie.
W 2017 r. zainicjowała wraz z pianistą Markiem Brachą festiwal WarszeMuzik, w ramach którego na podwórkach kamienic-ostańców getta warszawskiego i przy pomniku Umschlagplatz odbywają się koncerty muzyki kameralnej kompozytorów – Żydów polskich (Władysław Szpilman, Aleksander Tansman, Mieczysław Wajnberg). Ania Karpowicz jest też współzałożycielką powstającego właśnie Instytutu Mieczysława Wajnberga. Mieszka w Tel Awiwie.
Marlena Wieczorek nominuje ją za pokazanie nowych możliwości dla działań społecznych oraz przypominanie o zapomnianych polskich kompozytorach, a Anna S. Dębowska – za konsekwencję i skuteczność w promowaniu muzyki współczesnej, kreatywność w konstruowaniu programów i, ze szczególnym uznaniem, za projekt WarszeMuzik.
Od 2002 nagrodę w kategorii Kreator Kultury przyznaje Kapituła Paszportów POLITYKI. Otrzymuje go osoba lub instytucja, których aktywność w sferze kultury, organizacji i promocji wyrasta znacząco ponad przeciętność.
Wśród nagrodzonych do tej pory znaleźli się: Mariusz Adamiak, Roman Gutek, Andrzej Starmach, Michał Merczyński, Lech Raczak, Jerzy Owsiak, Marek Żydowicz, Beata Stasińska, Wojciech Trzciński, Paweł Dunin-Wąsowicz, Maria Janion, Andrzej Wajda, Krystian Lupa, Paweł Althamer, Tadeusz Różewicz, Jerzy Jarocki, Elżbieta i Krzysztof Pendereccy, Tomasz Stańko, Agnieszka Holland, Studio CD Projekt RED, Jan Ptaszyn Wróblewski, Krystyna Janda oraz Olga Tokarczuk.
W tym roku Kreatora Kultury kapituła przyznała Lechowi Janerce i Bożenie Janerce.
Lech Janerka– muzyk rockowy, kompozytor, basista i autor tekstów. Bożena Janerka – wiolonczelistka, autorka tekstów piosenek, żona Lecha Janerki i członkini jego zespołu.
Foto: M. Poloch
W polskiej muzyce rockowej Lech Janerka pojawił się pod koniec lat 70. Od zawsze uchodzi za twórcę niezależnego, oryginalnego, pozostającego niejako na uboczu sceny rockowej, poszukującego nowych brzmień. Nazywany Mironem Białoszewskim polskiego rocka.
Bożena Janerka – wiolonczelistka, autorka tekstów piosenek, żona Lecha i członkini jego zespołu. Janerkowie poznali się w 1975 roku w architektonicznej szkole pomaturalnej i założyli zespół. Występowali początkowo na festiwalach piosenki studenckiej w latach 70.
W 1979 Lech Janerka założył zespół Klaus Mitffoch. Wydali tylko jedną płytę, za to jest ona uznawana za jedną z najwybitniejszych pozycji w dyskografii polskiego rocka. Niemal wszystkie utwory (autorstwa Lecha lub Bożeny Janerków) są interpretowane jako pochwała lub próba uzyskania niezależności oraz krytyka zniewolenia.
Pierwsza solowa płyta – Historia Podwodna (1986) została wysoko oceniona przez krytyków i słuchaczy. Innowacją było zastąpienie gitary przetwarzaną elektronicznie wiolonczelą, na której grała i do dzisiaj gra Bożena Janerka. Niemal wszystkie utwory znalazły się na krajowych listach przebojów (np. Konstytucje, Niewole, Ta zabawa nie jest dla dziewczynek).
Lech Janerka to laureat wielu nagród, w tym 6 Fryderyków zwykłych (2 za Fiu,fiu… (2002), 4 za Plagiaty, a zwłaszcza utwór Rower (2005) oraz Złotego Fryderyka 2015 w kategorii Muzyka Rozrywkowa za całokształt twórczości. Odznaczony w 2011 Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Bożena Janerka jest współautorką książki dla dzieci Puszka-Cacuszko, wydanej w 2001 roku.
Jak zapatrujecie się na pomysł TVP?
Opublikowany przez cgm Poniedziałek, 25 stycznia 2021
