9 651 370, 34 zł – oto kwota pieniędzy, która zamiast do rąk – czy raczej na konta – artystów, trafiła na konto ZAIKS-u – stowarzyszenia zarządzającego prawami autorskimi. Powód? Artyści nie odebrali pieniędzy w terminie. Organizacja daje na to 10 lat. Instytucja wciąż przechowuje te pieniądze. „Twórca, który zgłosi się i właściwie udokumentuje roszczenie, może otrzymać stosowne wynagrodzenie” – czytamy w sprawozdaniu z działalności za 2013 roku opublikowanym na stronach internetowych ZAiKS-u.

Podana wyżej, przedawniona kwota jest tylko częścią niewypłaconych twórcom środków. Łączna pula pieniędzy „oczekujących na wypłatę uprawnionym” wynosi 53 876 136, 29 zł. Dlaczego artyści nie odbierają swoich należności? Nie spełniają wymogów formalnych, co oznacza, że nie dostarczają potrzebnych do wypłaty dokumentów. Głównym „brakiem” w dokumentacji jest tzw. fortepianówka, czyli zapis utworu na trzech pięcioliniach (pierwsza zawiera melodię z podpisanym tekstem, druga i trzecia to muzyka w układzie fortepianowym. Ponadto fortepianówka zawiera również tytuł oraz imię i nazwisko autora tekstu i muzyki). Specjaliści dziwią się, dlaczego w XXI wieku funkcjonują jeszcze takie wymogi, ale to już inna sprawa.

W 2013 roku ZAiKS wypłacił twórcom 225 049 471, 02 zł. Oto jak podzielono te pieniądze:

– 90 289 768, 10 zł – członkom ZAiKS-u, którzy powierzyli swoje prawa stowarzyszeniu;

– 113 772 291, 78 zł – osobom niebędącym członkami ZAiKS-u, które powierzyły swoje prawa stowarzyszeniu;

– 20 986 888, 94 zł – osobom, w imieniu których ZAiKS dokonał poboru wynagrodzeń na podstawie przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (chodzi o opłatę reprograficzną);

– 522, 50 zł – osobom nie będących członkami ZAiKS-u, które udzieliły Stowarzyszeniu pełnomocnictwa do dokonania poboru wynagrodzeń.

Do tego dochodzi jeszcze kwota pieniędzy, które instytucja pobrała i nie podzieliła wśród twórców. Suma robi wrażenie, chodzi bowiem o 339 415 354, 70 zł. Sporą część – 199 092 308, 40 zł stowarzyszenie rozdzieli w tym roku, do tego dochodzi 140 232 046, 30 zł – to pieniądze, które ZAiKS chce wypłacić, ale nie może z racji na „brak kompletnej dokumentacji podziałowej”. Pozostaje jeszcze wspomniana wyżej kwota 53 876 136, 29 zł, których twórcy z różnych przyczyn nie odbierają.

Co ZAiKS robi z pieniędzmi przechowywanymi przez siebie? Instytucja nie ukrywa, że inwestuje je m.in. na lokatach i funduszach inwestycyjnych czy kupując obligacje Skarbu Państwa. Do tego organizacja sporo pieniędzy „liczy sobie” za obsługę swoich klientów (twórców). W 2013 roku tzw. inkaso wyniosło 16,9% przychodów ZAiKS, czyli 71 036 977, 95 zł.